Van 1 december 2016 tot en met 12 februari 2017 zijn in Museum Het Rembrandthuis de vroegst bekende schilderijen van Rembrandt te zien: De vier zintuigen. Het is een reeks van vier schilderijen die het zicht, het gehoor, het gevoel en de reuk verbeelden. Rembrandt schilderde de werken zeer waarschijnlijk als een volledige serie van de vijf zintuigen maar van het vijfde, De smaak, ontbreekt tot op heden elk spoor. Lange tijd waren slechts drie paneeltjes uit de reeks bekend. Vorig jaar dook het vierde, De reuk, op bij een veiling in New Jersey. De Franse kunsthandelaar die het ontdekte verkocht het door aan de New Yorkse verzamelaar Thomas Kaplan. Na restauratie werd deze spectaculaire vondst gedurende de afgelopen editie van TEFAF in Maastricht gepresenteerd. Het is de eerste keer dat de vier kleine panelen in Nederland bij elkaar worden gebracht, en wel in het voormalige woonhuis van Rembrandt.
De eerste presentatie van de drie werken in Kaplans bezit vond afgelopen zomer plaats in The J. Paul Getty Museum in Los Angeles. Op dit moment zijn de vier zintuigen te zien in het Ashmolean Museum in Oxford. Na de presentatie in het Rembrandthuis reizen de werkjes door naar Musée du Louvre in Parijs.
a. Rembrandt (1606-1669), De brillenverkoper (het zicht), ca. 1624, olieverf op paneel, 21 x 17,8 cm, Museum De Lakenhal, Leiden
b. Rembrandt (1606-1669), De drie zangers (het gehoor), ca. 1624, olieverf op paneel, 21,6 x 17,6 cm, The Leiden Collection, New York
c. Rembrandt (1606-1669), De operatie (het gevoel), ca. 1624, olieverf op paneel, 21,5 x 17,7 cm, The Leiden Collection, New York
d. Rembrandt (1606-1669), De flauwgevallen patiënt (de reuk), ca. 1624, olieverf op paneel, 31,7 x 25,4 cm, The Leiden Collection, New York
Vroegst bekende werken
De werken dateren uit omstreeks 1624 en zijn in Leiden geschilderd. Rembrandt (1606-1669) was op dat moment zo’n 18 jaar oud. De schilderijen laten de jonge kunstenaar volop in ontwikkeling zien: talentvol, met bravoure en naarstig op zoek naar manieren om verhalen en menselijke emoties overtuigend in beeld te brengen.
Bruikleengevers
De tentoonstelling Rembrandts eerste werken. De vier zintuigen wordt mogelijk gemaakt dankzij de generositeit van de eigenaren. De Brillenverkoper (het zicht) behoort tot de collectie van Museum De Lakenhal in Leiden, geboortestad van Rembrandt. De drie overige panelen maken onderdeel uit van The Leiden Collection in New York.
Statement van Thomas Kaplan
“We are truly thrilled that the first museum in The Netherlands to exhibit Rembrandt’s earliest known signed work, the Sense of Smell, together with its three known companions in the Allegory of the Senses will be the Rembrandthuis. (…), to see Rembrandt’s Senses together is to behold the first blush of genius that changed the arc of art history.”
