Op zaterdag 25 februari 2023 vindt de herdenking van de Februaristaking om 16.45 uur plaats op het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam. Dit jaar houdt FNV-voorzitter en trouw bezoeker van de herdenking Tuur Elzinga een toespraak, alsook de voorzitter van het Comité Herdenking Februaristaking 1941, Jaïr Stranders. Spoken word artiest Roziena Salihu houdt een voordracht en Lucky Fonz III zingt een lied. Het Comité Herdenking Februaristaking 1941 legt een krans bij De Dokwerker, evenals het gemeentebestuur van Amsterdam. Daarna volgen vertegenwoordigers van buurgemeenten en diverse organisaties, verenigingen en instellingen. Het comité roept iedereen op te komen en familie en vrienden mee te brengen. Het tonen van respect voor het verzet van weleer is ook in het huidige tijdsgewricht van groot belang.
AFFICHE
In het affiche dat kunstenaar Max Philippidit jaar maakte in opdracht van het Comité Herdenking Februaristaking 1941 verwijst de kunstenaar met De Dokwerker subtiel naar het rood en geel van de communistische hamer en sikkel. De initiatiefnemers van de staking waarbij arbeiders massaal het werk neerlegden uit protest tegen de eerste razzia’s onder joodse medeburgers, waren veelal communistisch. Philippi: ‘Het is geen politiek statement, wel een eerbetoon aan de socialistische en communistische voorlieden die de Februaristaking aanwakkerden en gewone mensen inspireerden het op te nemen voor hun medemens.’ Het affiche wordt jaarlijks opnieuw ontworpen door een kunstenaar, met als enige voorwaarde dat De Dokwerker erin terug moet komen.
TUUR ELZINGAwas al vele malen bij de herdenking. Dat begon in 1991 toen hij in Amsterdam studeerde. Als bestuurder van de vakbeweging FNV en tegenwoordig voorzitter behoorde hij tot de kransleggers. “Een absolute must”, zo noemt Elzinga de herdenking van de Februaristaking. “Het blijft belangrijk te herdenken dat vele Nederlanders, onder wie veel vakbondsmensen, het in februari 1941 opnamen voor hun Joodse landgenoten. Daar kunnen we een voorbeeld aan nemen in de huidige tijd van toenemende polarisatie en onverdraagzaamheid. We worden weer steeds vaker geconfronteerd met antisemitisme en gevaarlijke complottheorieën. En dus moeten we daarvoor blijven waarschuwen.”
HOE ZAT HET OOK ALWEER?
Op 25 februari 1941, direct na de eerste razzia’s waarbij ongeveer vierhonderd jonge joodse mannen werden opgepakt en gedeporteerd, staakten Amsterdammers massaal tegen de pogrom. Overal in de hoofdstad legden Amsterdammers het werk neer: op scheepswerven, bij gemeentelijke diensten, in metaalbedrijven, bij de HEMA en in De Bijenkorf. De staking sloeg over naar andere steden. Na drie dagen brak de bezetter de staking met extreem geweld. Talloze stakers werden gevangengenomen en naast vele zwaargewonden vielen er negen doden.
De Februaristaking van 1941 heeft nationaal en internationaal grote indruk gemaakt. Het is de enige brede burgerlijke protestactie in bezet Europa geweest tegen de anti-joodse maatregelen van de nazi’s. Als blijk van erkenning en waardering verleende koningin Wilhelmina de gemeente Amsterdam in 1946 het devies “Heldhaftig, vastberaden, barmhartig”, dat sindsdien is toegevoegd aan het stadswapen.
De staking geldt als krachtig symbool van verzet tegen onrecht dat anderen dan de eigen groep wordt aangedaan en als daad van solidariteit met medeburgers die worden gediscrimineerd. De herdenking van de Februaristaking is gericht op het verbinden van het heden met het verleden, gericht op waakzaamheid en tegen elke vorm van discriminatie.
LESPROGRAMMA DE STAD MOET PLAT!
Kunstenaar Max Phillipi die dit jaar verantwoordelijk is voor het affiche maakte ook de illustraties van de interactieve graphic novel DESTADMOETPLAT.nl. Destadmoetplat.nl viel meermaals in de prijzen en wordt inmiddels als lesprogramma gebruikt op scholen om leerlingen op indringende wijze kennis te laten maken met de Tweede Wereldoorlog en de rol van verzet daarin. Amsterdamse scholen zoals de Openbare Schoolgemeenschap Bijlmer, het Barlaeus Gymnasium en het Gerrit van der Veen College hebben het lesprogramma al doorlopen.
Het comité roept iedereen op te komen en familie en vrienden mee te nemen. Het volledige programma van de herdenking is te vinden op februaristaking.nl
