In Casting ‘The Pass’ doet een jonge acteur auditie voor zijn droomkans: topvoetballer in het theaterstuk ‘The Pass’. Hij wordt ontvangen in de keuken van de castingdirector waar hij, eenmaal binnen, langzaam wordt meegezogen in een manipulatieve wereld van macht en onderwerping. Waar rollen worden verwisseld, grenzen worden opgerekt en verlegd.
In Casting ‘The Pass’ onderzoekt regisseur Bram Jansen de relatie tussen dader en slachtoffer. We vroegen hem naar de totstandkoming van deze voorstelling, gespeeld door Het Zuidelijk Toneel.
Op 21 en 22 oktober speelt de voorstelling Casting ‘The Pass’ in Amsterdam en op 13 en 14 november in Haarlem. Het gaat over de complexe wereld van macht en misbruik. Kun je er wat meer over vertellen?
Waar macht is, is misbruik nooit ver weg. Lange tijd keken we met grote ogen naar Hollywood. De #MeToo beweging leek ver van ons af te staan. Langzamerhand kwamen ook in de film-, theater- en sportwereld in Nederland de verhalen naar boven. Ik schrok vooral van de bagatelliserende houding van de mensen in machtige posities en de hoeveelheid aan verhalen van collega’s over ongepast gedrag in de cultuursector. Ik heb zelf de afgelopen jaren erg fijn kunnen werken in het buitenland, maar in Nederland ondervond ook ik aan den lijve dat er van alles mis is. Op basis van het ongepaste gedrag dat mijn collega’s en ik meemaakten in de theaterwereld, is Casting ‘The Pass’ tot stand gekomen.
Hoe is het idee voor deze voorstelling ontstaan?
Ik wilde graag een voorstelling maken die inzicht geeft in de mechanismen van machtsmisbruik, ook om zelf meer inzicht te krijgen in het systeem. Piet Menu, de artistiek directeur van Het Zuidelijk Toneel, is deze zoektocht 2 jaar geleden met mij aangegaan. De voorstelling gaat over een casting director die een jonge acteur bij hem thuis ontvangt voor een auditie voor zijn droomrol in het toneelstuk ‘The Pass’. Ik poog te laten zien hoe de grenzen in een machtspel geleidelijk kunnen opschuiven en hoe grensoverschrijdend gedrag in bepaalde kringen tot norm wordt verheven. Mensen hebben al snel een mening over wie dader is en wie slachtoffer en zoomen in op de excessen, hun eigen bijdrage laten ze daarbij liever buiten beschouwing.
Het toneelstuk The Pass waar in jullie nieuwe theatertekst aan wordt gerefereerd gaat over de romantische alsook erotische interactie tussen twee jonge voetbalprofs. Is het een bewuste keuze geweest om de link naar de sportwereld te maken?
Casting ‘The Pass’ is een nieuw geschreven theatertekst. Het erotische scene materiaal uit het stuk The Pass wordt door de casting director gebruikt om te testen hoever de jonge acteur zal gaan om zijn ambitie te verwezenlijken. De link naar de sportwereld is tevens ook een link naar andere terreinen waar de ambities zo groot zijn dat machtsmisbruik op de loer ligt. Op de universiteiten, in ziekenhuizen, in het bedrijfsleven.. op veel plekken kunnen mensen voor hun gevoel niets anders dan meedoen aan een ongezond machtsspel waarvan de spelregels lang niet altijd duidelijk, of vaak zelfs ronduit oneerlijk zijn.
Op welke manier zou je zelf de machtsstructuren en moraal het liefst herzien?
Het belangrijkste is dat het erkend wordt dat het bestaat en dat men het gaat herkennen in hun eigen omgeving. Er zijn veel voorbeelden van directies die zeer opportunistisch handelen bij meldingen van grensoverschrijdend gedrag en professionele onderzoeksbureaus die merkwaardige belangenafwegingen maken wanneer ze door zo een directie benaderd worden. Je merkt tegelijkertijd dat we in een tijd leven waarin steeds meer mensen de macht gaan bevragen. En dat is een goede ontwikkeling. De macht bevragen mag geen taboe zijn. Deze voorstelling zet vraagtekens bij hoe de culturele elite zijn invloed uitoefent en verzuimt zorg te dragen voor een gezond en veilig werkklimaat. Dat gaat ook over beloning. Waarom verdient iemand die alleen maar subsidies uitdeelt een ministersalaris en leeft de kunstenaar onder de armoedegrens?
Wat wil je de kijker meegeven met deze voorstelling en wat wil je ermee bereiken?
Ik heb gemerkt dat het onderwerp bij veel mensen grote emoties oproept en dat veel mensen zich schamen om het erover te hebben. Die schaamte moet eraf. In het begin wilde ik ook alle corruptie met subsidies aankaarten, het giftige ons-kent-ons, waarvan ik zoveel gezien heb. Wellicht vind ik via deze voorstelling een platform waar ik ideeën uiteen kan zetten over hoe we de culturele sector weer gezond kunnen maken. Ik gun deze sector en het Nederlandse publiek zoveel meer. De kunstenaars zouden het heft in eigen hand kunnen nemen door de regio in te trekken en op zoek te gaan naar een eigen publiek, weg van het ons-kent-ons cultuurtje. Het fonds voor de podiumkunsten moet worden afgeschaft evenals het verplichte toursysteem en dat geld kan dan naar de regio. Daar krijgen kunstenaars dan de kans om een eigen publiek op te bouwen en zijn ze niet langer voornamelijk elkaars publiek, zoals dat nu in de randstad vaak het geval is. Zo wordt de macht wat eerlijker verdeeld over het veelkleurige Nederlandse landschap.
Meer info: hzt.nl/speelt/casting-the-pass
