Het Frans Hals Museum is er met genereuze steun van fondsen in geslaagd een topstuk te verwerven voor de collectie van de stad Haarlem. Elegant gezelschap in een Hollandse Renaissancezaal is een samenwerking tussen de 17de eeuwse schilders Dirck Hals en Dirck van Delen. Slechts vijf samenwerkingen zijn bekend van deze kunstenaars, geen daarvan bevond zich tot de aankoop in een Nederlands museum. Het aangekochte werk is bovendien de grootste en meest gedetailleerde samenwerking en illustreert de bijzondere plek die Haarlem innam als broedplaats van vernieuwing in de 17de-eeuwse Hollandse schilderkunst.
Het schilderij is een prachtig voorbeeld van een ‘vrolijk gezelschap’, een genre dat populair was in de jaren 1620 en 1630 in Haarlem. In deze voorstellingen zijn doorgaans rijk uitgedoste, modieuze jongelingen verbeeld. Dirck Hals (Haarlem 1591-1656), de jongere broer van Frans Hals, was hiervan een van de belangrijkste vertolkers. Hij was een meester in de weergave van figuren en verwerkte vaak zowel grapjes als subtiele waarschuwingen tegen overdaad of lichtzinnigheid in de voorstellingen. In het Elegant gezelschap in een Hollandse Renaissancezaalzijn de figuren ook van zijn hand. De architectuur is geschilderd door Dirck van Delen (Heusden 1604/5- Arnemuiden 1671) die voornamelijk werkzaam was in Middelburg. Van Delen staat bekend om zijn interieurstukken met rijke decoraties. Hij liet bij de architectuur uitsparingen vrij met witte ondergrond, waarop Dirck Hals zijn figuren kon invoegen.
COLLECTIE HAARLEM ÉN COLLECTIE NEDERLAND VERRIJKT
Het Frans Hals Museum had al drie andere vrolijke gezelschappen van Dirck Hals in de collectie (waarvan één langdurig bruikleen van het RCE). Met deze aankoop kan het museum laten zien dat de faam van Dirck Hals al in zijn eigen tijd de stadsgrenzen oversteeg en kunstenaars van daarbuiten graag met hem wilden werken. Het schilderij zal vanaf medio september in de collectiepresentatie Haarlemse Helden. Andere Meesters getoond worden. Het schilderij was eerder te zien in het Frans Hals Museum: van 1948 tot 2019 was het in bruikleen van het RCE. (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed). In 2019 vond restitutie plaats aan de erven van Jacob Lierens (1877-1949), een Joodse zakenman en kunstverzamelaar uit Amsterdam. In 1941 verkocht deze het op een veiling, voordat zijn bedrijf werd ‘geariseerd’ door de nazi’s, en hij en zijn vrouw werden geïnterneerd in Westerbork.
Het Frans Hals Museum heeft geen gemeentelijk aankoopbudget en heeft dit schitterende schilderij kunnen verwerven met genereuze steun van de Vereniging Rembrandt, het Mondriaan Fonds, Nationaal Aankoopfonds, Van Toorn Scholten Stichting, BankGiro Loterij, Fonds Marjon Ornstein, Vereniging van Vrienden van het Frans Hals Museum en een particulier fonds van het Frans Hals Museum. Ann Demeester, Directeur Frans Hals Museum: “Elegant gezelschap in renaissancezaal van Dirck Hals en Dirck van Delen is een uitermate feestelijk topstuk uit de Haarlemse schilderkunst van de 17de eeuw, zwierig en elegant. We zijn verheugd dat we dit bijzondere kunstwerk met de ruimhartige steun van fondsen en particulieren hebben kunnen verwerven voor de collectie van de Gemeente Haarlem, zodat het nu en voor toekomstige generaties zichtbaar blijft voor het publiek.”.
Beeld: Elegant gezelschap in een Hollandse Renaissancezaal. Door Dirck Hals (Haarlem 1591–1656) en Dirck van Delen (Heusden 1604/5-1671 Arnemuiden). Gesigneerd en gedateerd ‘D. van Delen / fecit / 1628’ (midden cartouche boven de deuropening) Olieverf op paneel 92,5 x 157 cm.
