Het Scheepvaartmuseum werkt aan een nieuwe presentatie van het VOC-schip Amsterdam. Deze zomer is een eerste nieuwe verhaallijn met nieuwe tekstborden toegevoegd, omdat het museum vond dat bezoekers te weinig meekregen over de handelsgeschiedenis van de VOC en het geweld dat daarmee gepaard ging. Met inbreng van experts en publiek werkt het museum in 2023 en 2024 verder toe naar een nieuw meerstemmig verhaal op het schip.
De eerste fase van de herinrichting is nu afgerond: sinds deze zomer zijn er nieuwe tekstborden met illustraties van Anna June aan boord te zien. Deze borden – ontworpen door Dana Dijkgraaf – vertellen over het leven aan boord, de bouw van de replica en de geschiedenis van de VOC en koloniale geschiedenis. Binnen dit laatste onderwerp is er aandacht voor de betrokkenheid van de VOC bij slavernij, en onderdrukking en geweld die met de handel in Azië gepaard ging.
Deze breedte aan onderwerpen wordt tijdens begeleide bezoeken (publieksrondleidingen en educatiebezoeken) vaak besproken. Nu komt ook het publiek dat zelfstandig het schip bezoekt deze verhalen op het schip tegen.
Input van buitenaf
Bij de gefaseerde herinrichting betrekt Het Scheepvaartmuseum ook externe experts met kennis over koloniale maritieme geschiedenis. Ook wordt publiek tijdens een museumbezoek uitgenodigd hun gedachtes over het schip achter te laten: Wat betekent het schip voor hen en waar zouden ze meer over willen weten? De opbrengst van deze oproep vormt de basis voor gesprekken over verdere vernieuwingen. Ook online kan input worden gegeven.
Nieuwe inzichten
Het museum vindt het belangrijk verschillende perspectieven te horen en nieuwe inzichten op te doen. Zo droeg Reggie Baay, historicus met expertise over de slavernij in Azië en auteur van Daar werd wat gruwelijks verricht (2015), bij aan de nieuwe teksten over koloniaal maritiem verleden. In 2022 verving het kunstenaarscollectief van Sites of Memory de vlaggen op het VOC-schip als onderdeel van de kunstinterventie Decoding the Atlantic World. Na deze interventie en gesprekken tussen het museum en kunstenaars over de symboolwaarde van de replica, heeft het museum besloten de vlaggen met het VOC-logo niet meer terug te plaatsen op het schip.
Een volgende fase
De komende jaren zullen bezoekers steeds meer nieuwe verhalen op het schip tegenkomen, waaronder in 2024 een nieuwe audiotour, een update van de VR-experience en verschillende nieuwe interactieve elementen aan boord. Ook zal het museum vaker hedendaagse makers uitnodigen voor interventies die tot meer reflectie uitnodigen, zoals de presentatie Decoding the Atlantic World, waarvan de seinvlaggen nog steeds op het schip te zien zijn.
Dit najaar organiseert Het Scheepvaartmuseum een bijeenkomst voor de museumsector, over het proces van de herinrichting van de Amsterdam, met ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en inzichten bij het ontwikkelen van presentaties rondom koloniaal verleden.
Foto © Twycer
