Dit najaar presenteert het Frans Hals Museum in samenwerking met The Phoebus Foundation de tentoonstelling Thuis bij Jordaens: de eerste monografische tentoonstelling van de zeventiende-eeuwse Antwerpse meester Jacob Jordaens in Nederland. Net als zijn tijdgenoot Frans Hals, schilderde Jordaens met grote zwier, menselijkheid en eigenzinnigheid. In het Frans Hals Museum kunnen bezoekers vanaf 15 oktober meer ontdekken over Jordaens en zich laten verrassen door de verhalen achter zijn vernuftige en soms geestige schilderijen. De hedendaagse reconstructie van Jordaens’ pronkkamer, waarin de onlangs gerestaureerde deur- en plafondstukken voor het eerst weer bij elkaar te zien zijn, maakt de tentoonstelling tot een unieke ervaring. Behalve op hun oorspronkelijke plek in het huis van Jordaens zijn deze werken nooit eerder samen getoond. Hierdoor wanen bezoekers zich even ‘thuis bij Jordaens’, tussen werken zoals Jordaens ze bedoeld had.
ONTERECHT DE NUMMER DRIE
Zoals de Noordelijke Nederlanden Frans Hals, Rembrandt en Vermeer hebben, zo kennen de Zuidelijke Nederlanden hun eigen Grote Drie: Jordaens, Rubens en Van Dyck. Toch is Jordaens minder bekend bij het grote publiek. Met de tentoonstelling Thuis bij Jordaens wil het Frans Hals Museum daar verandering in brengen. Marrigje Rikken, Hoofd Collecties van het Frans Hals Museum, stelde de tentoonstelling samen in samenwerking met Katharina Van Cauteren (The Phoebus Foundation). Rikken: “De vlotte penseelstreek van Jordaens en de bravoure en spontaniteit die hij in zijn schilderijen wist te leggen, waren in de zeventiende eeuw erg populair. Hij wist precies waar zijn publiek, de gegoede burgerij, behoefte aan had en speelde hier handig op in. Net als Frans Hals, ook geboren in Antwerpen, wordt Jordaens onterecht vaak gezien als nummer drie.”
In Haarlem geeft het Frans Hals Museum niet alleen Frans Hals zijn verdiende plek maar in zijn kielzog ook andere meesters zoals Hendrick Goltzius, Judith Leijster, Karel van Mander en nog vele anderen. Rikken vervolgt: “Nu is het hoog tijd om meer mensen kennis te laten maken met het werk van Jordaens, met als hoogtepunt de werken die hij voor zijn eigen huis maakte en die uitblinken in beweging. We zijn ook erg benieuwd of bezoekers, wanneer ze na de tentoonstelling doorlopen naar de collectiepresentatie, anders naar de schilderijen van Frans Hals gaan kijken, die net zo goed was in het suggereren van beweging en spontaniteit en zich ook op burgers richtte.”
STAP BINNEN IN JORDAENS’ PRONKKAMER
Jordaens maakte tot op hoge leeftijd historiestukken, portretten en genrevoorstellingen. Zijn naaste familie was daarbij vaak een inspiratiebron en zijn woonhuis een showroom. Zijn ontvangstkamer – waar hij klanten ontving – was op spectaculaire wijze gedecoreerd met schilderijen van eigen hand. Zelfs de deuren en het plafond waren geheel beschilderd in fenomenaal perspectief, waarbij je als kijker in de voorstellingen wordt gezogen en waarin de verschillende figuren op elkaar en op de toeschouwer lijken te reageren. Onlangs zijn de overgebleven schilderijen van de ontvangstkamer volledig gerestaureerd en dit najaar zijn ze voor het eerst weer allemaal bij elkaar te zien, zoals Jordaens ze bedoeld had. Speciaal voor deze tentoonstelling wordt in het Frans Hals Museum namelijk een hedendaagse reconstructie gemaakt van die ontvangstkamer waarin de deur- en plafondstukken op een bijzondere manier zijn te bekijken. Door de spiegelvloer worden bezoekers letterlijk omgeven door de schilderingen en kunnen zij ervaren hoe de pronkkamer eruit moet hebben gezien.
GROTE THEMA’S MENSELIJK GEBRACHT
In Thuis bij Jordaens wordt een rijk scala aan werken uit de collectie van The Phoebus Foundation gepresenteerd, aan de hand van een aantal herkenbare thema’s zoals geloof en vrolijkheid. Zo kunnen bezoekers ontdekken hoe Jordaens elementen van huiselijk leven toevoegde in bijvoorbeeld mythologische schilderijen, zoals het verbeelden van een po naast het bed van Cupido. Op die manier liet hij grote onderwerpen op een toegankelijke manier zien, vaak met een vleugje humor. Jordaens schilderde echte, levende mensen. Dat is goed terug te zien op een van de topstukken uit de tentoonstelling: Zo de ouden zongen, zo piepen de jongenwaarin naarmate je langer kijkt, steeds meer details en spitsvondigheden gaan opvallen. Ook het Portret van Elisabeth Jordaens, de dochter van de kunstenaar, is een sprekend voorbeeld van de persoonlijke en menselijke benadering van Jordaens.
De tentoonstelling Thuis bij Jordaens is van 15 oktober 2021 tot en met 30 januari 2022 te zien in locatie Hof van het Frans Hals Museum in Haarlem.
Meer informatie: www.franshalsmuseum.nl/jordaens
Foto: Jacob Jordaens, Zo de ouden zongen piepen de jongen, The Phoebus Foundation Antwerpen.
