De Nieuwe Kerk maakt tentoonstelling Queer Amsterdam, de Roze Stad bekend: een culturele en maatschappelijke biografie van de Amsterdamse LHBTIQA+-gemeenschap door de eeuwen heen
In de zomer van 2026 komt WorldPride naar Amsterdam. De feestelijkheden markeren dat het 25 jaar geleden is dat in Amsterdam het huwelijk werd opengesteld voor koppels van hetzelfde geslacht. Reden voor De Nieuwe Kerk om dat jaar met een brede publiekstentoonstelling terug te blikken en stil te staan bij de geschiedenis. Er is op emancipatoir gebied veel bereikt, maar de regenboog-gemeenschap staat vandaag de dag voor tal van (nieuwe) uitdagingen. De tentoonstelling laat zich lezen als een biografie van de rijke, culturele, sociale en artistieke geschiedenis van de LHBTIQA+ community in de hoofdstad.
De tentoonstelling biedt de bezoeker een reis door de tijd: van de eerste illegale gemeenschappen uit de late middeleeuwen, de vervolgingen, geheime samenlevingsvormen en alle hoon, spot, marginalisering en discriminatie, tot de naoorlogse emancipatie met de verwijdering (de strafbaarheid) uit het Wetboek van Strafrecht (1971), de aidscrisis, het homohuwelijk en de bloeiende subculturen. Maar ook rolmodellen en de rol van de media vormen deel van het verhaal.
Het belooft een onvergetelijke tentoonstelling te worden, waarbij De Nieuwe Kerk samenwerkt met tal van organisaties zoals natuurlijk COC Amsterdam maar ook musea, archieven en personen in de brede community. Met de ambitie om uiteindelijk de bekende, maar vooral ook de onbekende verhalen van de queer-gemeenschap te vertellen aan een breed publiek. Oral history zal er een belangrijke rol in krijgen. De Nieuwe Kerk schaart zich met deze tentoonstelling in een traditie. Eerder organiseerde het Amsterdams Historisch Museum de tentoonstelling Goed Verkeerd (1989) en kwam het Stedelijk Museum met From the Corner of the Eye (1998).
De Nieuwe Kerk was in 1632 overigens de locatie van een van de vroegst gedocumenteerde, maar toen illegale, homohuwelijken in de stad. Uit officiële stukken in het Amsterdamse Stadsarchief blijkt dat Hilletje Jans niet met Willem, maar met Barbara Adriaens trouwde in de kerk. Adriaens werd uiteindelijk voor 24 jaar verbannen uit Amsterdam. Een voor die tijd relatief ‘mild’ vonnis1,2. De geloofsgemeenschappen (eerst rooms-katholiek en daarna protestant) die lang actief waren in de kerk waren niet vaak voorbeelden van tolerantie en acceptatie.
Vandaag de dag is de kerk in de zomer de jaarlijkse locatie van de Pride Talk. Elk jaar, aan de vooravond van de Queer & Pride weken, geeft De Nieuwe Kerk het podium aan een internationale activist van naam en faam om stil te staan bij de verworvenheden en de uitdagingen. Dit jaar was onze spreker Mpho Tutu-van Furth, mensenrechtenactivist, auteur en Episcopaalse/Anglicaanse priester. Ze sprak over queerness en religie. De eerste spreker was de legendarische activist David Mixner (1946-2024). Hij waarschuwde in 2023 dat de transgender-community en de drag-community in meerdere staten in de VS zwaar onder druk staan en dat deze groepen ook in Nederland het eerst gemarginaliseerd gaan worden.
De Nieuwe Kerk is dankbaar voor de onmisbare steun van founder VriendenLoterij
Foto © jeafish Ping / Shutterstock.com
