Rembrandt was een meesterlijke verhalenverteller, niet in woorden maar in beeld. Hiervoor gebruikte hij technieken die ook in het theater werden ingezet, zoals gezichtsuitdrukkingen, gebaren, belichting, kostuums en attributen. En hij ging op zoek naar het moment waarop de spanning te snijden is — de ultieme suspense. In de tentoonstelling Regie: Rembrandt, die te zien is in Museum Rembrandthuis, wordt voor het eerst Rembrandts rol als regisseur van zijn kunstwerken in de schijnwerpers gezet.
In Rembrandts Amsterdam kon je verschillende vormen van theater beleven op straat. Vooral de jaarlijkse herfstkermis bood veel vermaak, met muzikanten, kwakzalvers en reizende theatergezelschappen. Ook Rembrandt ging er kijken. Het theater bloeide in die tijd op. In 1638 opende in Amsterdam de eerste schouwburg van Nederland. Vanaf dit moment kon vrijwel elke Amsterdammer, tegen betaling, naar het theater. Maar liefst twee keer per week, op maandag en donderdag.
Rembrandt bezoekt het theater
Ook Rembrandt bezocht het theater. Bewijs hiervoor zijn de tekeningen die hij maakte ‘naer het leven’, op basis van zijn eigen observaties. Hij zoomde vooral in op de acteurs. De acteur Willem Ruyter tekende hij meerdere malen. Ruyter was een indrukwekkende verschijning, met zijn krachtige uitstraling was hij in zijn eentje podiumvullend. Hij was de sterspeler van de nieuwe Schouwburg. Hij ontving anderhalve gulden per voorstelling; relatief veel, maar niet genoeg om van rond te komen. Daarom verdiende hij bij als herbergier.
Rembrandt de Regisseur
Voor de tentoonstelling zijn een aantal topstukken naar het museum gekomen. Een daarvan is het schilderij Potifars vrouw beschuldigt Jozef (1655), uit de collectie van de Staatliche Museen zu Berlin, dat terugkeert naar het huis waar Rembrandt het schilderde. Potifars vrouw probeert Josef aan te randen en beschuldigd hem vervolgens van het vergrijp. Door deze grove leugen moet Jozef voor lange tijd naar de gevangenis. Rembrandt laat Jozef aanwezig zijn wanneer de leugen wordt verteld, het moment voordat hij wordt opgepakt.
Leren van Rembrandt
Wat Rembrandt deed, doen wij nog steeds. Iedereen is tegenwoordig op sociale media bezig met foto’s en video’s. Je kiest voor een moment, hoe je kijkt, of je een gebaar maakt en welke kleding je aan hebt. En je maakt een compositie, al is maar door een achtergrond te kiezen. Het is allemaal visuele storytelling en in de tentoonstelling wordt de bezoeker uitgenodigd om zelf als regisseur aan de slag te gaan.
Regie: Rembrandt
Te zien t/m 26 mei 2024
Museum Rembrandthuis
Jodenbreestraat 4 Amsterdam
Dagelijks van 10:00 tot 18:00 uur
Beeld: Rembrandt, Zelfportret, studie van verbazing, 1630. Museum Rembrandthuis, Amsterdam
